Category Archives: Հայրենագիտություն
Ինքնաստուգում
Որո՞նք են ՀՀ հարևան երկրները` հյուսիսից, հարավից, արևմուտքից, արևելքից, հարավ արևմուտքից, հարավ արևելքից։
Արևմուտք-Թուրքյա, Հարավ-իրան, Արևելք-Ադրբեջան, Հյուսիս-Վրաստան։
Արագածոտնի-Աշտարակ, Արարատի-Արտաշատ, Արմավիրի-Արմավիր, Գեղարքունիքի-Գավառ, Լոռու-Վանաձոր, Կոտայքի-Հրազդան, Շիրակի-Գյումրի, Սյունիքի-Կապան, Տավուշ-Իջևան, Վայոց Ձոր-Եղեգնաձոր։
Ախուրյանն է իսկ նրա երկարությունը 186կիլոմետր է։
Արագած 4090մ
Կոտայք։
Գեղարքունիք։
Արմավիր։
Սյունիք։
Արմավիր։
Արմավիր, Արարատ, Կոտայք, Արագածոտնի։
Արաքս գետը անցնում է Թուրքյաի, Ադրբեջանի, Իրանի, և Հայստանի մեջով։
Արմավիր, Արարատ, Վայոց ձոր, Սյունիք։
Շիրակ, Լոռի, Տավուշ։
Հրազդան-Երևան
Եղեգիս-վայոց ձոր
դեբեդ-լոռի
Արգիշտի Մ.թ.ա. 782 թ.ին
Հայաստանի Հանրապետության երկրորդ քաղաքն է:Կումայրի, Լենինական:
Տրդատ Գ։301թվական
Հայոց առաջին կաթողիկոսը։
19. Թվարկի՛ր տեսարժան վայրեր, որոնք քեզ դուր են եկել։
Պարզ լիճ,Հաղարծին,Լմբատավանք։
Երրորդ ուսումնական շրջանի հաշվետվություն
Երրորդ ուսումնական շրջանում ուսումնասիրել ենք Հայաստանի մնացած մարզերը (Տավուշ,Լոռի, Շիրակ, Գեղարքունիք, Վայոց Ձոր) և դրանց տեսարժան վայրերը, Երևան մայրաքաղաքը և Երևանի տեսարժամ վայրերը, սովորել ենք Տեռնընդառաջ տոնի մասին։ Ահա հայրենագիտության բաժնի հղումը իմ բլոգում։
Առաջին ուսումնական շրջանում հայրենագիտություն առարկայից իրականացրել եմ Երևանի տեսարժան վայրերը նախագիծ։ Մեր թիմը ներկայացնում էր տեղեկություններ Երևանի հրապարակների մասին։
Մասնակցել եմ ճամփորդությունների դեպի Արատես, Աշտարակ (Արագածոտնի Սուրբ Սարգիս եկեղեցի, Կարմրավոր, Ծիրանավոր եկեղեցի, Պռոշյանի տուն-թանգարան)։
Ազատության հրապարակ (Երևանի տեսարժան վայրեր)
Երևանի Ազատության հրապարակ, գտնվում է Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանի Ալեքսանդր Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի բակում։
Կառուցվել է Ա. Սպենդիարյանի անվան օպերայի և բալետի ազգային ակադեմիական թատրոնի հետ մեկտեղ։ Թատրոնին կից լինելու պատճառով կոչվել է «Թատերական հրապարակ», 1991 թվականից վերանվանվել է «Ազատության հրապարակ»։ Հրապարակը շրջապատող այգում Ալեքսանդր Սպենդիարյանի գերեզմանն է։ Հրապարակում 1957 թվականին տեղադրվել են Հովհաննես Թումանյանի (քանդակագործներ՝ Արա Սարգսյան և Ղուկաս Չուբարյան, ճարտարապետ՝ Գրիգոր Աղաբաբյան) և Ալեքսանդր Սպենդիարյանի (քանդակագործ՝ Արա Սարգսյանն, ճարտարապետ Գրիգոր Աղաբաբյան) բրոնզե և գրանիտե արձանները։
Օգտվել եմ wikipedia
Երևան
Այլ անվանումները` Էրեբունի, Էրիվան, Էրեվան
Մակերեսը` 223 կմ²
Բարձրությունը ծովի մակերևույթից` 900-1200 մ
Կլիմայի տեսակը` բարեխառն-ցամաքային, չոր
Բնակչության ընդհանուր թիվը (ըստ 2010թ.ի տվյալների)` 1.122.000 մարդ
Բնակչության խտությունը` 5 314 մարդ/կմ²
Կրոնական կազմը` Հայ Առաքելական եկեղեցի
Տեղաբնակների անվանունը` Երևանցի։
Երևան քաղաքի պատմություն
- Էրեբունի բնակավայրի գոյությունը սկսած Մ.թ.ա. 782 թվականից ապացուցված է: Հնէաբանական հետազոտություններն ապացուցում են, որ այնտեղ մ.թ.ա. 8-րդ դարից սկսած` գոյություն ուներ ուրարտական ամրոց:
- Երկարատև պատմության ընթացքում Երևանը հաճախ գրավվել է տարբեր թշնամիների կողմից (արաբներ, սելջուկ-թուրքեր, մոնղոլներ):
- 1378 թվականին Լենկ Թեմուրը գրավեց Երևանը:
- 15-րդ դարից Օսմանյան կայսրության և Պարսկաստանի միջև կռիվներ էին առաջանում, և Երևանը պարբերաբար անցնում էր նրանցից մեկի իշխանության տակ։
- 1827 թվականի Հոկտեմբերի 13-ին երկար պաշարումից հետո ռուս զորավար Պասկեվիչի զորքերը ազատեցին քաղաքը պարսիկների ձեռքից։
- 1917 թվականի Հոկտեմբերյան Հեղափոխությունից հետո Երևանը երեք տարի եղել է անկախ Հայաստանի մայրաքաղաքը (1918-1920)։
- 1920 թվականին Կարմիր բանակի Հայաստան մտնելուց հետո Երևանը դարձավ Հայկական ՍՍՀ-ի մայրաքաղաքը։
- 1991 թվականից ի վեր այն անկախ Հայաստանի Հանրապետության մայրաքաղաքն է:
Հիմնադրում
- Հաղթանակի այգին (նվիրված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմում ԽՍՀՄ հաղթանակի պատվին)
- Աբովյանի պուրակը
- Երիտասարդական զբոսայգին
- Կոմայգին
- Բուսաբանական այգին
- Կենդանաբանական այգին և այլն:
Տնտեսություն
Տավուշի մարզի տեսարժան վայրեր
Պարզ լիճ
Հոսք ունեցող լիճ է։ Սնվում է աղբյուրներից։ Ունի 300մ երկարություն և 100մ լայնություն։ Միջին խորությունը 3 մ է, առավելագույնը 10 մ։ Մակերեսը կազմում է 0.27 կմ², ծավալը 83,8 հազար խորանարդ մետր։ Պարզ լիճն ունի սողանքաարգելափակոցային ծագում։ Առաջացել է լեռնալանջերի փլվածքների հետևանքով։ Զարգացած են սողանքային երևույթները։ Շրջապատված է անտառներով։
-
Հաղարծին
Հաղարծինը ՀՀ Տավուշի մարզում գտնվող 10-րդ դարի հայկական վանական համալիր է, որը գտնվում է Դիլիջան քաղաքից 18 կմ հեռավորության վրա:
Վանական համալիրը կառուցվել է 10-13-րդ դարերի ընթացքում: Վանքի մասին տեղեկություններ է տալիս Կիրակոս Գանձակեցին։ Ծաղկում է ապրել XII դարի վերջին – XIII դարի սկզբին՝ Խաչատուր Տարոնացու առաջնորդության ժամանակ։ Որպես ուսումնագիտական կենտրոն հիշատակվում է (Կոստանդին Դ, Ստեփանոս Օրբելյան) XIII դարի առաջատար մշակութային կենտրոնների շարքում։
Հաղարծինի համալիրի կազմում են երեք եկեղեցի, երկու գավիթ (մեկը՝ ավերված), սեղանատուն, աղոթարաններ, խաչքարեր։ Վանքի տարածքում, հուշարձանների գլխավոր խմբից արևելք, ժայռալանջին աղոթարաններ են, գեղաքանդակ խաչքարեր։ Հաղարծինում գտնված բրոնզաձույլ կաթսան (350 կգ, այժմ ՀՊՊԹ(Հայաստանի Պատմության Պետական Թանգարան)-ում է) գեղարվեստական մետաղագործության բարձրարվեստ նմուշներից է․ շուրթի պսակի փորագրությունը նշում է պատրաստման տարեթիվը՝ 1232, չորս կանթերն առյուծների արձանիկներ են, ոտքերը նույնպես զարդարված են գեղարվեստորեն։
Տավուշի մարզ
Տավուշի մարզ
Տարածաշրջանները` Իջևանի շրջան, Նոյեմբերյանի շրջան, Բերդի շրջան
Քաղաքային համայնքների թիվը` 5 համայնք՝ Իջևան, Դիլիջան, Բերդ, Նոյեմբերյան, Այրում:
Գյուղական համայնքների թիվը` 60 համայնք
Ընդհանուր տարածքը` 2704 կմ²
Բնակչության ընդհանուր թիվը (ըստ 2009թ.ի հունվարի 1-ի)` 134.1
Ընդհանուր նկարագրություն
Լոռու մարզ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Աշխարհագրական դիրքը՝ Հայաստանի Հանրապետության հյուսիս
Բնակավայրերը՝ ծովի մակերևույթից 520-ից 1800մ բարձրության վրա
Պետական սահմանը՝ Վրաստանի Հանրապետության հետ՝ 110 կմ
Տարածությունը` 3799 քառ. կմ
Բնակչության թիվը` 212.6 հազար մարդ, այդ թվում`
քաղաքային — 125.4 հազար մարդ,
գյուղական — 87.2 հազար մարդ,
Մարզի համայնքների թիվը` 56, որից՝
Խոշորացված համայնքներ -11
Մարզկենտրոնը` ք. Վանաձոր
Կառավարման ձևը — տարածքային կառավարում
Ազգային կազմը`
հայեր — 97.0 %,
ռուսներ — 1.5 %,
հույներ — 1.0 %,
այլ ազգություններ — 0.5 %:
ՀՀ Լոռու մարզը տարածքի մեծությամբ երրորդն է հանրապետությունում (զբաղեցնում է ՀՀ տարածքի 12.7 %-ը): Գտնվում է հանրապետության հյուսիսում, սահմանակից է Վրաստանի Հանրապետությանը (110կմ երկարությամբ), արեւմուտքից Շիրակի, արեւելքից Տավուշի, հարավից Կոտայքի եւ Արագածոտնի մարզերին: Սահմանամերձ բնակավայրերն են Արծնի, Ապավեն, Ձորամուտ, Պաղաղբյուր, Ջիլիզա: Մարզի տարածքով են անցնում Թբիլիսի-Երեւան երկաթուղու մի հատվածը:
Լոռու մարզում 2016-2017թթ.ին համայնքների խոշորացման արդյունքում Լոռու մարզը իր մեջ ընգդրկում է 56 համայնք: Բնակավայրերի թիվն է 130, որից 8 քաղաքային բնակավայր, 122 գյուղական բնակավայր: Մարզի 5000-ից ավել բնակչություն ունեցող համայնքների թիվը 12-ն է (Վանաձոր, Ալավերդի, Ստեփանավան, Սպիտակ, Տաշիր, Ախթալա, Գուգարք, Սարչապետ, Մեծավան, Գյուլագարակ, Լոռի Բերդ, և Օձուն համայնքները):
ԱՇԽԱՐՀԱԳՐԱԿԱՆ ԱԿՆԱՐԿ ԵՒ ԿԼԻՄԱ
Լոռու մարզում ծովի մակերեւույթից բարձրագույն կետը Աչքասար լեռան գագաթն է (3196մ), ամենացածրը՝ Դեբեդ գետի ստորին հոսանքի շրջանը (մոտ 380մ):
Լոռու մարզն ընդգրկում է Դեբեդ գետի ավազանը ամբողջությամբ եւ ունի լեռնային ռելիեֆ: Նրա տարածքում են ձգվում Ջավախքի, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Վիրահայոց, Հալաբի լեռնաշղթաները: Առանձնանում են Փամբակի, Լոռվա գոգավորությունները եւ Լոռվա ձորը: Մարզն աչքի է ընկնում համեմատաբար խոնավ կլիմայով: Միջին եւ բարձրադիր գոտում կլիման բարեխառն լեռնային է, տեւական, ցուրտ ձմեռներով: Ամեն տարի հաստատվում է կայուն ձնածածկույթ: Ամառները տաք են, համեմատաբար խոնավ: Տարեկան թափվում են 600-700մմ մթնոլորտային տեղումներ: Նախալեռնային գոտում կլիման մերձարեւադարձային է, չափավոր շոգ եւ չորային ամառներով, մեղմ ձմեռներով: Ագրոկլիմայական տեսակետից ընկած է ինտենսիվ ոռոգման գոտում: Մարզի տարածքով է հոսում Դեբեդ գետը` Ձորագետ, Մարցագետ եւ Փամբակ վտակներով: Հարուստ է նաեւ հանքային աղբյուրներով: Մարզի տարածքում տիրապետում են անտառային, լեռնատափաստանային, մերձալպյան մարգագետինները։
—
Լոռու մարզը բնակչության թվով առաջին մարզն է: Մարզն իր բոլոր հարևան մարզերի և Վրաստանի հետ կապվում է բարեկարգ ավտոխճուղիներով կապվում է :
Լմբատավանք
Լմպատավանքը հայկական ճարտարապետական մի հուշարձան է, որը գտնվում է Արթիկ քաղաքի մոտ, Լմպատ թաղամասում։
Լմպատավանքը (ճիշտը՝ Լմպատի վանքի Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցի), ճարտարապետական հուշարձան է Արթիկից մոտ երկու կիլոմետր հարավ-արևմուտք։ Արտաքուստ և ներքուստ խաչաձև հատակագծով, տրոմպային փոխանցումով, ութնիստ թմբուկով, գմբեթավոր փոքր կառույց է։ Ըստ ճարտարապետական վերլուծության՝ VI դարի է։ Պահպանված հետքերը հիմք են տալիս ենթադրելու, որ արևմտյան թևը շրջապատված է եղել սրահով։ Հուշարձանի առանձնահատկություններն են՝ ուղղանկյուն հատակագծով հյուսիսային և հարավային թևերը՝ թաղի փոխարեն ծածկված գմբեթարդով ,արևելքում միակ խորանը՝ առանց լուսամուտի, պայտաձև խարանն ու կամարները։
Ըստ արձանագրության, գմբեթը X դարում վերականգնվել է։ Դեկորատիվ գեղանկարներով կառույցը ունի զուսպ և խոնարհ կերպար։ Խորանում և նրանից աջ ու ձախ մասերին պահպանվել են Լմպատավանքի կառուցման ժամանակակից որմնանկարների մնացորդներ. կենտրոնում եղել է գահակալ Քրիստոսը, շուրջը՝ երկնային ուժերի սիմվոլներ։ Աջ ու ձախ մասերին պատկերված են դեպի խորանի կենտրոնը շարժվող երկու ձիավոր (մեկը Սուրբ Գրիգորն է)՝ ձեռքերին խաչավարդ ցուպով։ Որմնանկարները հարթապատկերային են, տեղ-տեղ գրաֆիկական մոտեցումով, կատարված են հյութեղ, մեծ ներդաշնակությամբ։ Այժմ որմնանկարները քայքայվել և գրեթե չեն երևում։
Շիրակի մարզ
Մարզկենտրոնը` Գյումրի
Տարածաշրջանները` Ախուրյանի շրջան, Արթիկի շրջան, Անիի կամ Մարալիկի շրջան,
Ամասիայի շրջան, Աշոցքի շրջան
Քաղաքային համայնքների թիվը` 3 համայնք
Գյուղական համայնքների թիվը` 116 համայնք
Գյուղական բնակավայրերի թիվը` 127 բնակավայր
Ընդհանուր տարածքը` 2681 կմ²
Բնակչության ընդհանուր թիվը (ըստ 01.07.2010թ.ի տվյալների)` 281.4 հզ.